60-lecie Muzeum Wsi Słowińskiej w Klukach (1963–2023)

Obchody honorowym patronatem objął
Marszałek Województwa Pomorskiego Mieczysław Struk

Jest kilka szczególnie znaczących dat w historii Muzeum w Klukach.

22 września 1963 roku o godzinie 16.00. uroczyście przecięta została wstęga w otwieranej Muzealnej Zagrodzie Słowińskiej w Klukach, powołanej do życia zarządzeniem Powiatowej Rady Narodowej w Słupsku dnia 14 maja tego samego roku. Narodziła się ekspozycja muzealna w zagrodzie zachowanej in situ w słowińskiej wsi Kluki. „Muzealnictwu przybyło 20 pomieszczeń wystawowych o powierzchni ok. 240 m2.”- pisał Feliks Ptaszyński, ówczesny Wojewódzki Konserwator Zabytków, dzięki któremu sfinansowana została organizacja muzeum.

24 września 1974 roku odbyło się w Klukach zebranie w celu omówienia „sprawy zagospodarowania wsi Kluki”. Wzięło w nim udział 26 osób, m.in. I Sekretarz KW PZPR, Zastępca Naczelnika Powiatu, Naczelnik Gminy Smołdzino, Dyrektorzy Muzeum, Parku, PGR- ów. Postanowiono uporządkować teren. Podjęto decyzję o wyburzeniu zabudowań w Klukach do 30.03.1975 roku. Decyzję tę spowodowały masowe wyjazdy mieszkańców Kluk. Tak wspominał Henryk Soja (zatrudniony w muzeum 1 września 1972 roku): „W momencie ich wyjazdu nikt nie myślał o poszerzaniu muzeum. Nie sądziliśmy, że Kluki opustoszeją. Nie opowiadali o tym, że będą wyjeżdżać. Dowiadywaliśmy się o tym z dnia na dzień. Odczuliśmy te wyjazdy bardzo boleśnie. Zrozumieliśmy, że pewien etap się skończył”. By uchronić od wyburzenia chociaż część reliktowego budownictwa słupscy etnografowie Hugona Ostrowska-Wójcikowa i Henryk Soja stworzyli koncepcję rozbudowy muzeum w Klukach. Koncepcja zakładała rozbudowę muzeum jako rekonstrukcji układu przestrzennego XIX wiecznej wsi Kluki.Istniejące możliwości doprowadziły do opracowania planu zakładającego remont trzech istniejących In situ zagród oraz posadowienie pomiędzy nimi czterech dalszych. W ten sposób, w latach 1975 – 1998, w środku istniejącej wsi, na obszarze ok. 5 ha, odtworzony został układ zabudowy Kluk składający się z 7 zagród z różnych okresów historycznych – od końca XVIII wieku do lat 30 XX wieku.

1 września 1984 roku, po decyzji WRN w Słupsku o rozbudowie zagrody muzealnej w Klukach, powstał Skansen Słowiński w Klukach Oddział Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku. Jego kierownikiem został współautor koncepcji rozbudowy Henryk Soja, który faktycznie już od połowy lat 70. kierował pracami renowacyjnymi w Klukach.

W listopadzie 1995 roku muzeum w Klukach jeszcze raz zmieniło nazwę, odtąd brzmi ona:

Muzeum Wsi Słowińskiej w Klukach Oddział Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku

Od połowy lat 90. XX wieku muzeum sukcesywnie wzmacniało się kadrowo i rozwijało działalność. Było jednym z pierwszych, które proponowało publiczności muzealnej nie tylko ekspozycje, ale też wydarzenia, pokazy rzemiosł i zajęć codziennych, degustacje dawnych kulinariów. 6 maja 1995 roku odbyło się pierwsze Czarne Wesele, w następnych latach dołączały kolejne cykliczne wydarzenia. Niektóre trwają od pierwszej edycji, inne zniknęły, ale sezon wiosenno-letni niezmiennie wypełniony jest w Klukach wieloma działaniami wykraczającymi poza wystawiennictwo. Powiększający się zespół rozwijał działalność popularyzatorską i naukową. Wystawy czasowe, wydawnictwa, plenery artystów amatorów, warsztaty cyklu „Ginące zawody”, lekcje muzealne, konferencje naukowe, nawet festiwale muzyczne – wszystko to działo się w Klukach w ciągu ostatnich 28 lat. Szczególnie dumni jesteśmy z nawiązania kontaktu z dawnymi mieszkańcami Kluk i realizacji projektu badawczego „Zatrzymać czas”, dzięki któremu pozyskaliśmy wiele archiwaliów i wiedzy o życiu codziennym wsi od lat 30. do 60. XX wieku. Nawiązane kontakty owocują corocznymi spotkaniami z dawnymi mieszkańcami i ich potomkami, które są dla pracowników muzeum szczególnie miłymi chwilami. W roku 2023 takie spotkanie również nastąpi w dniu 18 czerwca.

W związku z jubileuszem przygotowanych zostało szereg wydarzeń i wydawnictw.

Konkurs fotograficzny „Kluki w moim obiektywie” – do końca lipca można nadsyłać zdjęcia, by wziąć udział w konkursie fotograficznym. Wielu z naszych gości posiada piękne zdjęcia naszego muzeum, chcemy je docenić, nagrodzić i opublikować.

Publikacja „Kluki w moim obiektywie” ukaże się we wrześniu i będzie składała się z najpiękniejszych zdjęć przysłanych na konkurs.

Wystawa plenerowa „Nazywano ich Słowińcami”. Wystawa, której autorką jest Gabryela Włodarska-Koszutowska ukazuje historię i kulturę Słowińców a także dzieje Muzeum w Klukach. Będzie prezentowana w kilku miejscach na Pomorzu: w Gdańsku (28 kwietnia – 2 czerwca), następnie w Ustce, Rowach, Łebie.

Wystawa czasowa „Ujęte w ramy. Zaklęte w drewnie”. Wystawa prezentuje część z dzieł malarskich i rzeźbiarskich jakie powstały w ciągu 25 lat organizowania przez MWS w Klukach plenerów artystów nieprofesjonalnych. Autorka wystawy Joanna Jagoda pisze: Pasja. To słowo – klucz, które najlepiej określa działania artystów mocno angażujących się we własną twórczość. Motywuje, uskrzydla, nadaje kształt ich wysiłkom, jest początkiem i sensem twórczej aktywności. Stanowi, obok talentu i wytrwałej pracy, niezbędny element artystycznej układanki, bez którego cały proces kreowania byłby zaledwie poprawnym i szablonowym przedsięwzięciem, pozbawionym iskry natchnienia, polotu oraz błyskotliwości. Również i plenery malarskie oraz rzeźbiarskie organizowane na przestrzeni lat przez Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku nie mogłyby zaistnieć bez pasji ich pomysłodawców, koordynatorów i – przede wszystkim – uczestników. Wystawę oglądać można w chałupie z Żoruchowa w Muzeum w Klukach od 1 maja do 25 września.

Wystawa czasowa „Kluki. Historia inności”. Poprzez teksty, fotografie i artefakty wystawa opowiada o Klukach. Wsi od zarania wyjątkowej, innej niż wszystkie. Jej założycielami i mieszkańcami byli Słowińcy, ludzie których przez całą historię określała „inność”. Byli bowiem innymi w państwie pruskim, gdy bronili swego języka i zwyczajów przed zniemczeniem i byli też innymi w Polsce Ludowej, gdy traktowani jako Niemcy, poniżani, nierozumiani i wyrzucani ze swych domów – musieli opuścić ziemię przodków. To wystawa o wsi na końcu świata, o której długo mało kto słyszał i która szturmem weszła do życia medialnego i społecznego w połowie XX wieku. Ostatecznie opustoszała, ale w zamian stała się pomnikiem historii ziemi słowińskiej. Kurator wystawy: Violetta Tkacz-Laskowska, współpraca: Joanna Jagoda, Liwia Sus. Tłumaczenia: Robert Kupisiński.

Wystawa zorganizowana w Sali Wernisażowej Białego Spichlerza w Słupsku trwa od 1 czerwca do 25 września.

Międzynarodowy Plener Malarski „Śladami Maxa Pechsteina” 16 lipca – 24 lipca

Od 25 lat klukowskie muzeum organizuje plenery malarskie i rzeźbiarskie artystów amatorów. W roku 2023, w Stojcinie odbędzie się finalny plener malarski, w którym weźmie udział 10 artystów. Wernisaż wystawy poplenerowej w Spichlerzu Richtera w Słupsku, 24 lipca będzie okazją do spotkania z uczestnikami także zakończonych w ubiegłym roku plenerów rzeźbiarskich, którym podziękujemy za udział pamiątkową publikacją „Pasje w drewnie ukryte. O uczestnikach Międzynarodowych Plenerów Rzeźbiarskich Artystów (nie)profesjonalnych.”

Gala Jubileuszu 60-lecia Muzeum w Klukach, 18 września o godzinie 13:00 w Karczmie u Dargoscha.

Obchody jubileuszu zaszczyci, mamy nadzieję, wielu gości. Odbędzie się prezentacja dziejów Kluk i muzeum oraz okazanie muzeum w jego najlepszej „żywej” odsłonie. Obchody uświetni koncert zespołu Kiev Office, który zaprezentuje otwory z płyty „Ginjenje” inspirowanej losami Słowińców.

Konferencja naukowa, Orzechowo 19-20 września pod nazwą „Muzeum na wolnym powietrzu. Byt…jaki. Jak było, jak jest, jak będzie”. Zapraszamy muzealników z całej Polski do dyskusji stawiając pytania: Czym muzeum na wolnym powietrzu było dawniej? Czym jest teraz, współcześnie? I wreszcie: Czym będzie w przyszłości? Jakie są trendy działalności placówki muzealnej: te zakorzenione, te współcześnie dominujące i te wschodzące, które rozwiną się, mając dobry grunt, w przyszłości. Jaką funkcję w życiu kulturalnym i społecznym pełniło, pełni dzisiaj i jaką będzie być może w przyszłości pełnić muzeum na wolnym powietrzu. Jak nasze placówki zmieniają się, rozwijają? Czy ta droga jest zawsze prosta? Czy może czasem porzucamy pewne kierunki. Jak tworzyć ekspozycje i ofertę dopasowane do potrzeb i oczekiwań współczesnych odbiorców, mówiące ich językiem o sprawach ważnych i ponadczasowych, i konkurencyjne wobec wielu innych miejsc, które koniecznie trzeba zobaczyć i doświadczyć.

Album 60 lat Muzeum w Klukach. Wydawnictwo ukazujące początki muzeum w Klukach, ale też przede wszystkim jego współczesne unikalne piękno, które zakochanych w Klukach zachwyca niezależnie od pory roku i dnia. Bo Kluki są wyjątkowe, i w słońcu i w deszczu.