Karta z historii Pomorza – 23 V 1618 – Defenestracja praska i początek wojny 30-letniej

Choć defenestracja praska nie należy do zjawisk z historii Pomorza, to pośrednio wpłynęła na bieg wydarzeń w państwie Gryfitów. Słowo defenestracja pochodzi od zwrotu „de fenestra” (przez okno) i w interesującym nas przypadku odnosi się do drugiego z trzech zajść w historii Czech noszących to miano. 23 maja 1618 roku przez okno w Zamku Królewskim na Hradczanach zostali wyrzuceni dwaj namiestnicy cesarscy oraz sekretarz kancelarii dworu czeskiego. Doprowadziło do tego wzburzenie przywódców czeskich protestantów, którzy w ten sposób podsumowali dyskryminującą ich politykę prowadzoną przez cesarza Macieja Habsburga. Wyrzuconej trójce nic się nie stało, bo wpadli do suchej fosy wypełnionej słomą (inna wersja podaje, że była to góra naturalnego kompostu). Niemniej znieważenie cesarskich przedstawicieli stało się bezpośrednią przyczyną wybuchu wojny trzydziestoletniej (1618–1648). Wojna ta toczyła się między krajami europejskimi podzielonymi na dwa bloki: Ligę Katolicką i Unię Protestancką.

Pomimo iż Gryfici będąc luteranami prowadzili politykę neutralności, wojna z czasem dotarła też do ich państwa. Zanim to nastąpiło za złe wróżby na przyszłość brano dziwne zjawiska przyrody. Pojawienie się w 1620 roku wieloryba, który zdechł u wybrzeży wyspy Wolin czy też złowienie ogromnego szczupaka o czerwonych ślepiach wywoływały lęk i obawy wśród ludności Księstwa Pomorskiego. Kiedy w roku 1625 umiera książę Filip Juliusz, ostatni władca z linii książąt wołogoskich – po stu latach podziału Pomorza Gryfitów na księstwa wołogoskie i szczecińskie, ziemie te zostały zjednoczone pod władzą jego kuzyna Bogusława XIV. Niestety stało się to dopiero wtedy, gdy wojna była już u granic Księstwa Pomorskiego. Niebawem wkroczyła na Pomorze armia cesarska i książę Bogusław XIV zmuszony został do jej zakwaterowania. Ciężar utrzymania wojska spadł również na mieszkańców miast i wsi. Kroniki z tamtego okresu dostarczają nam wielu ponurych obrazów nędzy spowodowanej przez okupację i pokazują niegodziwstwa na Pomorzu jakich dopuszczali się żołnierze cesarscy.

4 czerwca 1630 roku wylądowała na wyspie Uznam silna flota szwedzka pod pretekstem obronności praw protestantów. Władca Szwecji – Gustaw Adolf odrzucił prośbę o zachowanie neutralności Pomorza. Umacnianie się wojsk szwedzkich i wypieranie wojsk cesarskich przyniosły ponowne obciążenia mieszkańców miast kontrybucjami i kwaterunkami żołnierzy… O losach Pomorza i ciężkim życiu jego mieszkańców, związanym z wieloma zajściami w okresie wojny trzydziestoletniej, piszemy w innym miejscu i częstokroć przypominamy podczas oprowadzania wycieczek po Zamku Książąt Pomorskich w Słupsku, mieście, gdzie też rozgrywały się działania wojenne. Wojna doprowadziła do końca panowania Gryfitów na Pomorzu po obu stronach Odry.

Rys. Wyspa Uznam – wizerunek z Wielkiej mapy Pomorza Eilharda Lubinusa, która została ukończona w roku wybuchu wojny trzydziestoletniej.