Słupscy muzealnicy i zasłużeni dla muzeum
(oprac. Robert Kupisiński)
JANUSZ PRZEWOŹNY
Urodził się 7 lipca 1929 w Poznaniu. Historię sztuki studiował na uniwersytecie w Poznaniu. Pracę magisterską na temat: „Ideologia artystyczna Mariana Jaroczyńskiego” obronił w 1955 roku.
Już w 1951 roku podjął pracę w Muzeum Narodowym, najpierw jako asystent zespołu oświatowego, później jako kustosz Muzeów Podopiecznych. W 1958 roku objął stanowisko kierownika Muzeum w Rogalinie, był też kierownikiem Wydziału Kultury Prezydium MRN. Pełnił też funkcję sekretarza komitetu organizacyjnego (IV) Konkursu Skrzypcowego im. Henryka Wieniawskiego. W latach 1963-1964 kierował Muzeum w Gołuchowie.
W drugiej połowie 1964 r. powołano go na stanowisko dyrektora tworzonego Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku. Wspólnie z muzealnikami ze Słupska i Koszalina zajmował się urządzeniem muzeum w odbudowanym Zamku Książąt Pomorskich, którego uroczyste otwarcie odbyło się dnia 12 czerwca 1965 roku. Udostępniono wówczas zwiedzającym jedną wystawę czasową i dwie stałe. Janusz Przewoźny był współautorem scenariusza wystawy „Dzieje i kultura Pomorza Środkowego”.
Wraz z żoną Marią opracował scenariusz galerii sztuki polskiej, w której miały znaleźć się prace artystów żyjących od połowy XIX wieku i współczesnych. Jego decyzji o zakupieniu od mieszkającego w Lęborku Michała Białynickiego-Biruli 110 pasteli Stanisława Ignacego Witkiewicza słupskie Muzeum zawdzięcza powstanie kolekcji prac tego artysty. W 1968 roku otwarto też ekspozycje etnograficzne w odrestaurowanym Młynie Zamkowym.
W 1966 roku kierował grupą historyków, która organizowała stałą ekspozycję historyczno-wojskową pt. „Dzieje oręża polskiego na Pomorzu Zachodnim” w kołobrzeskim muzeum.
Był prezesem Koszalińskiego Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego, współorganizatorem Festiwalu Pianistyki Polskiej (1967), którego recitale odbywały się w Sali Rycerskiej, oraz odbywających się oraz Międzynarodowych Spotkań Twórców i Teoretyków Sztuki tzw. Plenerów Koszalińskich w Osiekach (1967). Prace uczestniczących w nich artystów wzbogacały kolekcję sztuki współczesnej MPŚ.
Z dniem 1 maja 1969 r. został przeniesiony na stanowisko dyrektora Muzeum Okręgowego Pomorza Środkowego w Koszalinie.
Od 1 lutego 1970 roku zatrudniony był na stanowisku kustosza z funkcją wicedyrektora Muzeum Narodowego w Warszawie. W marcu 1973 roku przeniesiony został na stanowisko dyrektora PP „Desa”, pracował jeszcze na pół etatu w MNW w charakterze kuratora. Później kierował Departamentem Plastyki w Ministerstwie Kultury i Sztuki w Warszawie i Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku.
Zmarł 1 października 1986 w Warszawie.
Bibliografia:
http://www.muzeum.kolobrzeg.pl/pl/muzeum/historia/; dostęp 22.4.2019.
https://www.rzezba-oronsko.pl/index.php?rozwoj_instytucji,8; dostęp 22.4.2019.
https://pl.wikipedia.org/wiki/Janusz_Przewo%C5%BAny, dostęp 6.5.2019.
Hanna Maślankiewicz: I Festiwal Pianistyki Polskiej w Słupsku, Zapiski Koszalińskie 4/1967, s.57-61.
Jerzy Szwej: Osieki – 67, I Festiwal Pianistyki Polskiej w Słupsku, Zapiski Koszalińskie 4/1967, s.50-56.
Informacje pozyskane z Archiwów MN w Warszawie, Muzeum w Koszalinie, MN Poznań.
Janusz Przewoźny: Muzeum Pomorza Środkowego w latach 1965-1969, Koszalińskie Zeszyty Muzealne, t.1, s. 63-84.Janusz Przewoźny: Aktywizacja sprzedaży sztuki współczesnej, Sztuka 3/1974, s. 49.
Janusz Przewoźny: Koszalińskie plenery 1963-1969, Warszawa 1969.
Wspomnienie w 20 rocznicę śmierci w Gazecie Wyborczej (Stołeczna), z 2.10.2006, s. 11.
LUDWIK PRZYMUSIŃSKI
Urodził się 19 lutego 1931 roku we Wrześni. W 1950 roku rozpoczął studia historii sztuki na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim i kontynuował je na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (pracę magisterską pt. Architektura kościoła Mariackiego w Poznaniu obronił w 1955 roku). Tam też pracował jako asystent w Katedrze Historii Sztuki. Od 1960 roku odbywał studia aspiranckie w Wyższej Szkole Architektury i Budownictwa w Weimarze. W 1962 roku na uniwersytecie w Greifswaldzie obronił pracę doktorską pt. Rozwój szczytów architektury gotyckiej ziemi chełmińskiej i Pomorza Gdańskiego 1250-1450, napisaną pod kierunkiem prof. Karla Heinza Clasena. W 1963 roku po nostryfikacji tytułu powrócił do pracy w Katedrze Historii Sztuki UAM.
Od 1 grudnia 1965 r. pracował w Muzeum Okręgowym w Toruniu na stanowisku inspektora muzealnego, później do 31 grudnia 1966 na stanowisku kustosza – kierownika Działu Naukowo-Oświatowego, organizując wystawy „Ex libris Młodej Polski ze zbiorów Feliksa Wagnera z Poznania”, grafiki współczesnej (wspólnie z KMPiK) oraz malarstwa Władysława Lama w KMPIK-u. Przygotował również program działania Uniwersytetu Kultury i cykl wystaw popularyzujący problematykę plastyki współczesnej. Równocześnie wykładał historię sztuki na Wydziale Architektury Politechniki Gdańskiej (do 1968 r.) Od grudnia 1966 do października 1969 roku był starszym wykładowcą w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Gdańsku, następnie ponownie podjął pracę na Uniwersytecie w Poznaniu. W kwietniu 1970 roku otrzymał przeniesienie służbowe na stanowisko dyrektora Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku.
Obok pełnienia funkcji kierowniczej był komisarzem wystawy grafik i ekslibrysów pt. „Twórcy i formy” (1972) poświęconych twórczości m.in. Andrzeja Stecha, Andrzeja Strumiłły, Józefa Wilkonia, Władysława Ślewińskiego. Aranżacją niektórych zajmowała się jego żona. Dbał o rozbudowę i popularyzację słupskiej kolekcji prac Stanisława Ignacego Witkiewicza, dokonując licznych zakupów (w tym 40 prac ze zbiorów Włodzimierza Nawrockiego w 1974 roku) i wypożyczeń na wystawy w kraju, a także w Holandii, Niemczech, Anglii, Szkocji i Włoszech.
W latach 1973-75 był również adiunktem w Zakładzie Filologii Polskiej Wyższej Szkoły Nauczycielskiej/Pedagogicznej w Słupsku.
1 marca 1979 roku został powołany na stanowisko dyrektora Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie. Mieszkając w Gnieźnie również aktywnie uczestniczył w życiu społeczno-kulturalnym miasta, wspierał też ideę rozwoju lokalnego ośrodka archeologicznego. Za jego kadencji tamtejsze muzeum pokazało szereg wystaw cieszących się uznaniem krytyków i widzów, m.in. Sztuka Krakowa od Młodej Polski do współczesności, Matejko – historiograf Polski, Drogi do niepodległości.
Zmarł 6 grudnia 1981 roku. Został pochowany w rodzinnym mieście.
Źródła: Informacje pozyskane z Muzeum Okręgowego w Toruniu, Archiwum Akademii Pomorskiej w Słupsku, Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie.
TERESA SKÓRA
Urodziła się dnia 22 grudnia 1932 roku w Szczuce, gm. Brodnica w obecnym woj. kujawsko-pomorskim.
W latach 1952-1956 studiowała historię sztuki na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
W latach 1958-1959 pracowała w Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie w charakterze kierownika Działu Sztuki. Po przeprowadzce do Koszalina pracowała (od 1961 roku) jako kierownik Sekcji Programowej w Zarządzie Wojewódzkim Towarzystwa Wiedzy Powszechnej, następnie jako pracownik biblioteczno-archiwalny w Wydziale Kultury Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. W latach 1968-1975 była instruktorem ds. plastyki przy Wojewódzkim Domu Kultury, organizując m.in. plenery plastyków amatorów, wystawy i konkursy. W 1976 roku objęła stanowisko dyrektora Biura Wystaw Artystycznych w Słupsku. W słupskim muzeum rozpoczęła pracę we wrześniu 1984 roku jako kierownik Działu Sztuki Współczesnej. Funkcję tę pełniła do końca 1992 roku. Po przejściu na emeryturę pracowała jeszcze przez dwa lata w muzeum jako starszy kustosz.
Jako kierownik działu dbała o powiększanie zbiorów, które za jej czasów wzbogaciły się o ponad 150 dzieł m.in. Jana Cybisa, Edwarda Dwurnika, Wojciecha Weissa, Romana Cieślewicza, Olgi Boznańskiej, Wacława Taranczewskiego, Zofii Stryjeńskiej, a w kolekcji dzieł Stanisława Ignacego Witkiewicza przybyło prawie 30 prac. Była autorką wielu wystaw sztuki współczesnej, poświęconych twórczości m.in. Brunona Schulza (1985), Olgi Boznańskiej (1989), Tadeusza Kantora (1992), Stefana Żechowskiego (1992). Jej – nierzadko pionierskie – wystawy zdobywały nagrody w ogólnopolskim konkursie na „Najciekawsze Wydarzenie Muzealne” (dziś tzw. Sybilla) m.in. poświęcona Stanisławowi Witkiewiczowi (III nagroda, 1989), Rafałowi Malczewskiemu (II nagroda, 1990) i Stefanowi Żechowskiemu (wyróżnienie, 1993).
W 1985 roku zorganizowała sesję popularnonaukową z okazji setnej rocznicy urodzin Stanisława Ignacego Witkiewicza. W 1988 roku opracowała scenariusz drugiej wystawy Witkacego, a we wrześniu 1994 roku zorganizowała pierwszą interdyscyplinarną, międzynarodową sesję naukową poświęconą temu artyście.
Odznaczenia:
Zasłużony Działacz Kultury – 1972
Srebrny Krzyż Zasługi – 1978
Odznaka honorowa „Za zasługi dla Województwa Słupskiego” – 1983
Zmarła w 4 marca 2001 roku w Słupsku.
Źródła: Akta osobowe w MPŚ w Słupsku, materiały w zbiorach biblioteki MPŚ.
ISABEL EVA SELLHEIM
Urodziła się 26 września 1929 roku w Słupsku. Jej rodzicami byli Gottfried Felix von Fischer-Treuenfeld adwokat i notariusz (zm. 1944), i Eva Marie Bertha z d. Joeden (zm. 1931 r.). Mieszkali w domu przy ówczesnej Stromstraße 2 (obecna ul. Wandy 3, obecnie Przedszkole Miejskie nr 6). W kwietniu 1935 roku Isabel zaczęła uczęszczać do szkoły podstawowej, która mieściła się w parterowym, drewnianym budynku przy Poetensteig 9 (dziś ul. Z. Krasińskiego). Od roku 1939 do stycznia 1945 roku uczęszczała do Średniej Szkoły Dziewczęcej im. Lessinga (obecnie Szkoła Policji), do klasy o profilu językowym.
W ostatnich dniach stycznia 1945 roku, uciekając przed zbliżającym się frontem, Isabel wraz z macochą i siostrą wyjechały pociągiem ze Słupska, udając się do Halle. Tam Isabel w 1947 roku zdała maturę i pracowała jako woluntariuszka w bibliotekach publicznych. W latach 1949-1952 roku w Stuttgarcie zdobywała kwalifikacje do wykonywania zawodu bibliotekarza. Jednak jej niespełnionym marzeniem było studiowanie historii sztuki. Zamieszkała ostatecznie we Frankfurcie nad Menem. Gdy grudniu 1954 roku urodziła pierwsze dziecko, zrezygnowała z pracy zawodowej.
W 1978 roku Isabel po raz pierwszy po wojnie przyjechała do Słupska. W późniejszych latach odwiedzała Słupsk coraz częściej. Wynajęła małe mieszkanie przy ulicy Mostnika. Ze szczególną pasją zajmowała się dokumentowaniem życia i twórczości artystów, których los związany był z miastem i regionem. Uczestniczyła w wielu przedsięwzięciach organizowanych przez instytucje kulturalne i oświatowe miasta. Za swoją działalność otrzymała w 2009 roku tytuł honorowej obywatelki miasta Słupska.
Współpraca Isabel Sellheim i Muzeum Pomorza Środkowego rozpoczęła się w 1994 roku. Pierwszym wspólnym przedsięwzięciem była wystawa prac Ottona Priebego, prezentowana w Muzeum latem 1996 roku. Isabel Sellheim była też współorganizatorką i autorką tekstów katalogów cyklu wystaw w Muzeum Wsi Słowińskiej w Klukach, poświęconych artystom związanym ze Słupskiem i regionem: Margarete Neuss-Stubbe (2004), Ullricha Bewersdorffa (2005), Rudolfa Hardowa (2006, 2008 w Słupsku), Johannesa Sauera i Hansa Wintera (2008), Gottfrieda Brockmanna (2008), Güntera Machemehla (2009), Ottona Kuskego (2010, z tekstem katalogu opracowanym przez wnuczkę artysty), Helgi Gerdts (2011) oraz zbiorowych (2012, 2013). Uczestniczyła w działalności Muzeum zarówno jako przewodnicząca Związku Dawnych Mieszkańców Słupska (którą była od maja 2000 roku), jako członek Stowarzyszenia Przyjaciół Muzeum i osoba prywatna poprzez osobiste zaangażowanie, darowizny rzeczowe i finansowe.
Zmarła w Słupsku 30 lipca 2018 roku.
